Οἱ Νικολαΐται. Ὁ συγκρητισμός χθές καί σήμερα. Π. Ἀθανάσιος Μυτιληναίος

Οἱ Νικολαΐται

π. Ἀθανάσιος  Μυτιληναίος

Λοιπόν· τί εἶναι αὐτοί οἱ Νικολαΐται; Αὐτοί οἱ Νικολαΐται, ἀγαπητοί, ἤτανε μία αἵρεσις. Βεβαίως ἄν θά ἔχετε διαβάσει ἤ ἀκούσει ὅτι αὐτή ἡ αἵρεσις ὀφείλεται εἰς τόν Νικόλαον τόν προσήλυτον, ἕναν ἐκ τῶν ἑπτά Διακόνων τῆς Ἐκκλησίας, πρόκειται περί ἀπιθάνου πράγματος.
Ἄν τό ἔχετε πουθενά διαβάσει ἤ τό ἔχετε ἀκούσει, πρόκειται περί ἀπιθάνου πράγματος. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος κάνει μίαν ὑπόθεσιν, μίαν εἰκασίαν, μήπως εἶναι· ἀλλά κάθε ἄλλο παρά ἔχομε καμμιά πηγή πού νά μᾶς πληροφορῆ ὅτι αὐτοί προέρχονται ἀπό τόν Νικόλαον τόν προσήλυτον, ἕναν ἐκ τῶν ἑπτά Διακόνων –μεταξύ τῶν ὁποίων ἦτο καί ὁ πρωτομάρτυς Στέφανος. Αὐτοί οἱ Νικολαΐται ἦσαν αἱρετικοί τῆς ἐποχῆς πού ἤδη ζοῦσε ἀκόμη ὁ ἀπόστολος Ἰωάννης. Ἦσαν γνωστικῆς προελεύσεως.

Τώρα· τί εἶναι αὐτοί οἱ αἱρετικοί; Αὐτοί ἦσαν πρῶτα ἐθνικοί, δηλαδή εἰδωλολάτραι· καί ὡς εἰδωλολάτραι εἶχαν τά μυστήρια τῶν εἰδωλολατρικῶν θρησκειῶν. Στήν Ἀνατολή κυρίως εἴχανε τά μυστήρια τῆς Κυβέλης καί τοῦ Ἄτεως· στήν Αἴγυπτο εἴχανε τοῦ Ὀσίριδος καί τῆς Ἴσιδος· στήν Ἑλλάδα εἴχανε τά Ὀρφικά μυστήρια, εἴχανε τά Θρακικά μυστήρια, εἴχανε τά Ἐλευσίνια μυστήρια· στήν Περσία τά μυστήρια τοῦ Μύθρα· καί οὕτω καθ’ ἑξῆς. Δηλαδή δέν ἦταν τίποτε ἄλλο παρά θρησκεῖες πού εἶχαν λατρευτικόν, εἴχανε μυστηριακόν χαρακτῆρα.



Αὐτοί λοιπόν, ὅταν ἄκουσαν τό κήρυγμα τοῦ Χριστιανισμοῦ, δέν ἐπίστευσαν στόν Χριστόν ἐξ ὁλοκλήρου, ὅπως προσφέρεται ὁ Χριστός, καί νά ἐγκαταλείψουν τήν παλαιάν των δοξασία· ἀλλά τί ἔκαναν; ἐπῆραν Χριστιανισμό, δέν ἄφησαν τίποτα ἀπό ἐκεῖνα πού κρατοῦσαν παλαιά, καί τά ἀνέμειξαν.

Ὁ συγκρητισμός χθές καί σήμερα

Ὕστερα, τήν ἐποχή ἐκείνη, ὑπῆρχε αὐτή ἡ τάσις μιᾶς μείξεως, ἑνός συγκερασμοῦ, ἑνός συγκρητισμοῦ –τό κρη μέ ἦτα. Δέν σᾶς ἀναλύω τήν ὥρα αὐτήν αὐτόν τόν ὅρον, ἀλλά μόνον ὅτι πρόκειται περί ἑνός ἀνακατέματος ὅλων μέ ὅ,τι τότε μποροῦσε νά ὑπάρχη. Αὐτός ὁ συγκρητισμός δέν ἦταν μόνον ἐπί θρησκευτικοῦ ἐπιπέδου ἤ μόνον ἐπί φιλοσοφικοῦ, ἀλλά ἦταν καί εἰς ἄλλους τομεῖς. Αὐτό τό στοιχεῖον τοῦ συγκρητισμοῦ ὑπάρχει ἄφθονο καί σήμερα· κατ’ ἐξοχήν σήμερα στήν ἐποχή μας! Καί φιλοσοφικόν συγκρητισμόν ἔχομε καί θρησκευτικόν συγκρητισμόν ἔχομε, μέ ὅλους αὐτούς τούς οἰκουμενισμούς: οἰκουμενισμούς θρησκευτικούς, οἰκουμενισμούς ἐμπορικούς, οἰκουμενισμούς ἰδεολογικούς,...

Ὅταν, ἐπί παραδείγματι, σήμερα λέμε ὅτι γιά νά μποῦμε στήν Ε.Ο.Κ. πρέπει νά βγάλωμε μερικά πράγματα πού ἔχομε ὡς Ἕλληνες καί νά βάλωμε μερικά πράγματα πού ἔχουν οἱ Εὐρωπαῖοι, αὐτό τό πρᾶγμα δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας συγκρητισμός, ἕνα ἀνακάτεμα· νά βγάλω καί νά βάλω. Αὐτό τό πρᾶγμα. Καί ἔτσι σήμερα, ὅσο ποτέ ἄλλοτε –ὅπως καί τότε, τρεῖς αἰῶνες πρό Χριστοῦ καί τρεῖς αἰῶνες μετά Χριστόν· ἀλλά καί σήμερα– ἔχομε πάρα πολύ μεγάλη ἔξαρσι αὐτοῦ τοῦ συγκρητισμοῦ, ἐπί ὅλων τῶν ἐπιπέδων, αὐτῆς τῆς μείξεως, αὐτοῦ τοῦ ἀνακατέματος.

Τότε λοιπόν ὑπῆρχε αὐτή ἡ τάσις, μέ τίς διάφορες αὐτές μυστηριακές θρησκεῖες πού ὑπῆρχαν, νά ἀνακατεύουν καί φιλοσοφικές ἰδέες καί Χριστιανισμό καί νά προσφέρουν ἕνα μεῖγμα. Βεβαίως, περιττόν νά σᾶς πῶ, ἕνεκα τοῦ συγκρητισμοῦ αὐτοῦ ἀνεπτύχθη πλῆθος ἀπό ποικιλίες καί ἀποχρώσεις, μέ μία γενική ὀνομασία: Γνωστικισμός –τό γάμμα κεφαλαῖον.


arnion.gr